Гимназиско образование

Задолжителните предмети го сочинуваат заедничкото програмско јадро и тие се заеднички

• задолжителни за сите ученици во гимназиското образование. Тие се претпоставка за обезбедување на општообразовен стандард кој овозможува хоризонтална и вертикална проодност на учениците. Опфаќаат содржини од современото општо образование, коишто во прва година се распоредени во 12 наставни предмети, за постапно да се намалат во четврта година на 5 (6) наставни предмети. Оваа компонента на Наставниот план ја сочинуваат 12 (13) наставни предмети распоредени во четирите години. Тоа, во основа, се поголемиот дел од наставните предмети кои во континуитет продолжуваат од основното образование. Програмите за овие наставни предмети ги изготвува Бирото за развој на образованието во соработка со соодветните факултети и наставници од училиштата, а ги донесува министерот за образование и наука.

Изборните предмети се групирани во три изборни подрачја: природно-математичко, јазично-уметничко и општествено-хуманистичко подрачје. Ваквата глобална групираност донекаде соодветствува на групираноста на науките во високото образование, а претставува и прегледно групирање на програмските содржини врз основа на што ќе се определуваат учениците. Изборните предмети имаат функција на продлабочување и проширување на знаењата на учениците. Изборноста е застапена преку наставни предмети кои се јавуваат под ист назив како дел од задолжителните предмети и преку наставни предмети под различни називи од називите на задолжителните предмети кои претставуваат делови или изводи од научните дисциплини. Изборните предмети се програмирани со по 2 и 3 часа неделен фонд од втора до четврта година. Во прва година не постојат изборни предмети. Тоа значи дека прва година е иста и заедничка за сите ученици во гимназиското образование. Во втора година ученикот од листата на изборни предмети (од најмалку три предложени од страна на училиштето предмети) избира еден предмет. Бројот на часовите за изборните предмети постапно се зголемува од 2 во втора до 9 часа во четврта година.

1. Информатичка технологија 2 часа
2. Класични јазици (старогрчки или латински) 2 часа
3. Елементарна алгебра 2 часа
4. Елементарна геометрија 2 часа
5. Говорење и пишување 2 часа
6. Етика 2 часа

Од наведената листа на изборни предмети ученикот се определува за еден предмет, најдоцна до крајот на првата наставна година. Ученикот може да го смени изборниот предмет најдоцна до крајот на првата учебна година (30 август во тековната година) доколку за тоа постојат услови во училиштето. Бројот на учениците за кои може да се организира настава за одделен избран изборен предмет изнесува најмалку 17.

За секое изборно подрачје во трета и четврта година се утврдени листи на изборни предмети. Секое изборно подрачје содржи две комбинации на изборни предмети. Комбинациите на изборните предмети се утврдени врз основа на логичките и функционалните односи помеѓу сродните научни дисциплини. Со овие комбинации на секој ученик му се дава можност да се развива во оној правец во кој ги покажува и изразува своите желби, интереси, способности, како и да се информира и подготви за соодветни студии. Ученикот треба да се определи за една комбинација на изборни предмети на крајот на втората наставна година. Ученикот може да ја смени комбинацијата на изборни предмети најдоцна до крајот на втората учебна година (30 август во тековната година), доколку за тоа постојат услови за училиштето. По определувањето за одредена комбинација на изборни предмети, секој предмет од таа комбинација за ученикот станува задолжителен и влијае врз неговиот општ успех и правото за напредување. Најмалиот број на ученици за кои може да се организира настава за една изборна комбинација изнесува 17 ученици или половина од дозволениот број на ученици во една паралелка. За секоја комбинација на изборни предмети, со посебни – изведбени наставни планови се дефинираат бројот, називот, распоредот и фондот на часовите на изборните предмети по години.

Во рамките на природно-математичкото подрачје застапени се задолжителни изборни програми кои ги подготвуваат учениците за студии на факултетите кои ги изучуваат природните науки. Подрачето нуди два пакета на изборни предмети. Пакетот А е насочен кон изучување на техничките науки и информатиката, а пакетот Б кон изучување на медицинските науки и други сродни струки.
Природно-математичко подрачје
Комбинација А

Општествено-хуманистичко подрачје ги подготвува учениците  за студии на факултетите за општествени науки. И ова подрачје нуди два пакета на изборни предмети. Пакетот А ги подготува учениците за упис на факултети за правните и економски науки, а пакетот Б им овозможува на учениците да ги зголемат своите знаења од областа на филозофијата, психологијата, педагогијата, социологијата и други сродни науки.

Јазично-уметничкото подрачје е подрачје преку кое учениците ги збогатуваат своите јазични способности и подрачје во кое можат да го изразат својот уметнички талент. Со тоа им се отвора можноста за продолжување на своето обраование во раките на филолошките факултети и факултетите за уметности.

Реализирајќи ги овие подрачја од наставниот план учениците всушност ги прошируваат и продлабочуваат своите знаења, го развиваат чувството за толеранција и почитување на разликите, равиваат чувство за чување на културните традиции и потреба за запознавање на други култури и цивилизациски вредности, развиваат позитивен однос кон творештвото и стекнуваат самодоверба и развиваат способност за критичко расудување и индивидуален пристап кон проблемите.

Според наставниот план се реализираат и проектни активности кои немаат статус на наставен предмет, не се оценуваат, а секој ученик ги избира индувидуално според сопствените интереси и афинитети. Работата по проектните активности не е класичен наставен час, туку наставникот има исклучиво менторска работа, односно тој дава сугестии и поттикнува самостојна работа на учениците, ги подготвува за истражувачка работа, а самата изработка на портфолиото е дело на учениците. Оние ученици кои од какви било причини нема да ги реализираат предвидените проектни активности, имаат обврска тоа да го направат до почетокот на наредната учебна година. Доколку ученикот не ја реализира оваа своја обврска нема да му се издаде свидетелство за завршена година. Листата на проектни активности е следната:

Дополнителна настава
За учениците кои во текот на учебната година ќе покажат послаби резултати ќе се организира дополнителна настава. Дополнителната настава е задолжителна и се организира во текот на целата година. За таа цел до 15 септември училиштето ќе изработи распоред за изведување на дополнителна настава, кој ќе се дополнува и менува во текот на годината доколку се појави потреба за тоа.
Додатна настава
За учениците кои ќе покажат проширени знаења и интереси за одделни наставни предмети или содржини, во текот на учебната година ќе се реализира додатна настава. Таа настава ќе се организира за учениците од сите години на образование. Изборот на ученици ќе се изврши врз основа на консултации на релација предметен професор-педагог-ученик. Со оглед на тоа што учениците со подобри резултати во учењето учествуваат на општинските и републичките натпревари кои се одржуваат во мај и јуни овој вид на настава во тој период се интензивира.
Консултативна настава
Се организира укажување помош на учениците во совладувањето на одделни содржини од предметите кои учениците не ги изучувале или не успеале во текот на годината да ги совладаат.
Исто така оваа настава ќе се практикува и за учениците од завршната година на образование околу подготовката на матурскиот испит и изработка на проектната задча. Оваа настава ќе се практикува и за ученици кои подолг период отсуствувале од училиштето заради болест или други оправдани причини.